De steeds strengere coronamaatregelen om de tweede besmettingsgolf te beheersen lijken gepaard te gaan met een groeiende onverschilligheid onder de Amsterdammers. Meer openheid over de verschillende belangen kan een medicijn zijn.
De gesprekken over een nieuwe reeks maatregelen om de recente recordaantallen van coronabesmettingen in de regio Amsterdam terug te dringen, zijn weer in volle gang. Vrijdag was er een ingelast overleg, het tweede deze week, van de zes burgemeesters van de Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland en de hulpdiensten. Het aantal besmettingen loopt zo snel op dat er niet nog een weekend kon worden gewacht op een nieuwe bijeenkomst, was de gedachte.
De maatregelen die op tafel liggen, zoals het verder beperken van de maximale groepsgrootte tot dertig personen of minder en het sluiten van bruilofts- en feestzalen, dienen als input voor het kabinet. Dat mag de knoop doorhakken, nu het zinloos lijkt om nog veel langer met verschillen per regio te werken.
Op de persconferenties van premier Rutte – en in de raadsbrieven van de burgemeesters, die daarna zullen volgen – staan alleen de uitkomsten van die overleggen centraal. Weliswaar is bekend dat naast de gezondheidsrisico’s ook economische en sociale gevolgen worden meegenomen, maar niet hoe de weging verloopt over de verdeling van de pijn tussen zieke, gezonde en kwetsbare mensen.
Gebrek aan transparantie
Dat gebrek aan transparantie is ook een van de grootste frustraties van journalisten, volksvertegenwoordigers en juristen. De vergaderingen waarop de 25 Nederlandse veiligheidsregio’s de voors en tegens van de maatregelen bespreken, vinden plaats achter gesloten deuren. Alleen burgemeesters, directies van hulpdiensten en heel veel ambtenaren mogen aanwezig zijn bij de samenkomsten van deze Regionale Beleidsteams.
Deskundigen denken dat die gesloten deuren negatieve effecten hebben. Toen het kabinet half maart via de televisie aangekondigde dat de cafés en restaurants diezelfde avond nog dicht moesten, was het een paar uur later doodstil in de stad. Zes maanden later is het bij elke nieuwe maatregel de vraag: gaan mensen zich eraan houden? Zelfs eenvoudige afspraken, zoals geen handen meer schudden of niet knuffelen, worden op straat openlijk genegeerd.
Dat de beraadslaging over de maatregelen geheim blijft en de bevolking alleen de uitkomst te zien krijgt, is fnuikend voor het draagvlak in de samenleving, zegt de Leidse hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. “Het irriteert dat mensen die niet zijn gekozen, zoals voorzitters van de Veiligheisregio’s, die besluiten nemen,” zegt Voermans. “Dan gaat dat al snel ten koste van het draagvlak en dus de bereidheid van burgers om maatregelen na te leven. Het zit hem er niet alleen in dat de besluiten in het geheim worden genomen, maar ook zonder directe betrokkenheid of medewerking van volksvertegenwoordigers.”
Voldongen feiten
Ook gemeenteraden, die de Veiligheidsregio’s via de burgemeesters moeten controleren – zo goed en zo kwaad als dat gaat – voelen zich voor voldongen feiten geplaatst. Volgens Bahreddine Belhadj, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, lijdt de animo om de coronamaatregelen na te leven onder het gebrek aan transparantie.
“Neem de mensen die niets zien in de 1,5 meterregel. Het zou goed zijn als zij merken dat hun standpunt ook in de raadszaal te horen is, want er zijn politieke partijen die het met hen eens zijn,” zegt Belhadj. “Omdat gemeenteraden nu helemaal niet debatteren over de coronamaatregelen, horen we daar niets over. Dat geeft de tegenstanders het idee dat ze worden doodgezwegen.”
Er gloort hoop. Coalitie- én oppositiepartijen in de Tweede Kamer hebben het initiatief genomen om het coronawetsvoorstel van minister Hugo de Jonge zo grondig te verbouwen, dat de Tweede Kamer het laatste woord heeft bij nieuwe landelijke maatregelen, zoals het sluiten van kroegen. Dat schept helderheid: het kabinet moet een Kamermeerderheid meekrijgen, bij voorkeur in een openbaar debat.
https://www.parool.nl/nederland/overleg-achter-gesloten-deuren-ondermijnt-draagvlak-coronabeleid~b7070edc/