Corona drijft de rekening op van jouw gemeente, wie gaat dat straks betalen?
Minder inkomsten, méér kosten. De coronacrisis stort toch al geplaagde gemeenten dieper in de financiële put. Vooruitlopen op hoe dat op te lossen doen gemeenten in deze regio liever niet; eerst maar eens kijken waar het Rijk mee over de brug komt. Maar extra bezuinigingen of hogere belastingen voor de burger liggen op de loer. Hoogleraar economie decentrale overheden Maarten Allers: ,,Er gaan zeker gemeenten het schip in straks.’’Caspar van Oirschot 13-05-20, 07:33 Bron: de Stentor
Minder parkeerinkomsten, geen toeristenbelasting, opgeschorte huren en belastingbetalingen… Gemeenten krijgen al twee maanden flink minder geld binnen door de coronacrisis. En kampen bovendien met fors hogere uitgaven: meer bijstand, financiële hulp aan zzp‘ers, het overeind houden van cultuur, sportclubs en meer. Dat gaat, in de wetenschap dat veel gemeenten al financieel krap zaten door de tekorten op jeugdzorg en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, enorm knellen. about:blankhttps://acdn.adnxs.com/dmp/async_usersync.html
Schrikbarend
,,Schrikbarend’’, noemt voorzitter Jan van Zanen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten de situatie. ,,Steeds meer gemeenten melden zich die door de coronacrisis in problemen komen. Het water stond veel gemeenten al aan de lippen, we zijn druk in gesprek met het Rijk voor het compenseren van kosten en gederfde inkomsten. Een enorme opgave.’’
Hakken in begrotingen?
Bestaat de kans dat gemeenten straks, ten koste van de burger, moeten gaan hakken in de begrotingen? Zeker, waarschuwde Lelystedeling en voorzitter van de belangenvereniging voor raadsleden Bahreddine Belhaj, onlangs al. ,,Misschien moeten we straks wel allemaal buurthuizen en wijkbibliotheken gaan sluiten omdat er nergens meer geld voor is. Of de ozb moet met 10 of zelfs wel 20 procent omhoog.’’
Rekening komt later
Gemeenten in deze regio houden rekening met allerlei scenario’s, een aantal laat de voorjaarsnota maar zitten: te veel onzekerheden, dus zinloos. Maar gemeenten willen niet vooruitlopen op politiek gevoelige keuzes, zo maakt een rondgang duidelijk. Zo laat de gemeente Olst-Wijhe via een woordvoerder weten: ,,De precieze rekening van deze (incidentele) extra lasten wordt later opgemaakt, daar hebben we nu nog geen compleet overzicht van. Als de compensatie door het Rijk onvoldoende wordt geboden, kan het niet anders dan dat deze crisis leidt tot extra bezuinigingen en/of lastenverhogingen.’’
Afwachten
Vanuit het gemeentehuis van Ermelo een soortgelijk geluid, meldt een woordvoerster namens de wethouder financiën: ,,Voor belastingen en heffingen is generiek uitstel verleend tot 31 augustus 2020. Dit betekent wel dat de liquiditeit van de gemeente onder druk komt te staan. Het is afwachten of belastingplichtigen na de termijn van 31 augustus 2020 de aanslagen gaan betalen of dat verder uitstel noodzakelijk is. Maar ook inkomsten uit huren en pachten zijn on hold gezet onder dezelfde voorwaarden.’’
Keuzes maken
,,Aan sportclubs worden geen rekeningen gestuurd omdat zalen en sportterreinen de afgelopen periode niet gebruikt werden. Mocht inderdaad blijken dat de belastinginkomsten lager worden dan begroot, zal de druk op de begroting verder toenemen. Dat kan er ook toe leiden dat er keuzes moeten worden gemaakt in de uitgaven. Ook naar de inkomstenkant moet worden gekeken. Het is op dit moment te vroeg om bedragen te noemen.’’ Deventer wil evenmin vooruitlopen op waar de rekening straks komt te liggen. ,,Dat is een politieke keuze. Bovendien zitten we nu nog middenin deze crisis‘’, aldus woordvoerder Jan Maarten Stuurman.
Hoogleraar decentrale overheden Maarten Allers: ‘Dit wordt heel lastig‘
,,Het is een illusie dat het Rijk met een volledige compensatie van de kosten voor de coronacrisis voor iedere gemeente komt. Het maken van een goede verdeling is gewoon te moeilijk. Sommige gemeenten zullen echt het schip in gaan.’’
Dat zegt hoogleraar Economie decentrale overheden aan de Rijksuniversiteit Groningen Maarten Allers. De econoom legt uit: ,,De inkomsten die wegvallen zijn bijvoorbeeld het parkeergeld en toeristenbelasting. Maar het belang ervan verschilt per gemeente. Amsterdam en Vlieland bijvoorbeeld, krijgen meer geld binnen vanuit toeristen dan van de onroerendezaakbelasting. Het is elke keer afhankelijk van de lokale situatie. De vraag is óf en zo ja hoe je dat eerlijk gaat compenseren.’’
Bij de extra uitgaven die gemeenten nu doen is het nog ingewikkelder, volgens Allers. ,,Je hebt de bestaande regelingen voor de bijstand. Daar komt nu, naast het werk met de TOZO-steunregeling voor zelfstandigen, veel instroom bij. Het probleem is: de bijstand wordt nu verdeeld op basis van een model dat per individuele gemeente berekent hoe groot de kans is dat een huishouden daar in de bijstand komt. En die kans verandert enorm door corona, dus dat model is niet meer bruikbaar. De vraag is: hoe ga je dat dan verdelen?’’
Allers stelt dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten, die de onderhandelingen over compensatie met het Rijk voert, niet alle gemeenten te vriend kan houden; ze hebben immers verschillende belangen. ,,Het wordt stevig onderhandelen voor de VNG om geld los te peuteren. En gemeenten, of clusters van gemeenten met dezelfde belangen, moeten hun eigen lobby voeren. Wat er ook bij komt is dat gemeenten het Rijk enorm wantrouwen; dat komt met name doordat gemeenten al te weinig geld krijgen voor het sociaal domein en de eerder door het Rijk doorgevoerde enorme kortingen op het Gemeentefonds.’’
Allers wil niet speculeren over welke ingrijpende maatregelen gemeenten straks moeten nemen om de financiën weer op orde te krijgen. ,,Dat hangt ook af van hoe snel en royaal de overheid optreedt. Maar dit wordt echt heel lastig.’’